شتر گلو به نوعی سازه آبی سنتی گفته میشود که عمل انتقال آب را از مکانی به مکان دیگر انجام میدهد، به نوعی که چنانچه در مسیر آب موانعی مانند جاده، رودخانه و … قرار گرفته باشد و به گونه ای که سطح آب پایین تر باشد می‌توان با احداث شترگلو به راحتی آب را منتقل نمود. عملکرد شترگلو به عنوان سازه های آبی سنتی به نوعی مشابه عملکرد سیفون های معکوس به عنوان سازه های آبی مدرن می باشد. در گذشته برای اینکه امنیت باغ ها و خانه هایی که در مسیر آب قنات‌ها و چشمه‌ها قرار داشتند تأمین شود، ورودی و خروجی آب را به گونه‌ای طراحی می‌کردند که هیچ موجود زنده ای نتواند وارد شود.
برای این منظور در زیر دیوار منزل، کانالی به صورت زاویه منفرجه می ساختند تا آب از یک سمت با ارتفاع قابل قبولی پایین رفته و از سمت دیگر بنا به قاعده ظروف مرتبط بالا بیاید و از آنجا که شکل این کانال‌ها به گردن و گلو یشتر شباهت دارد به چنین بنا‌ی «شترگلو» می‌گفتند.
محل قرارگیری شترگلو
امروزه شترگلو در سیستم لوله کشی و تخلیه فاضلاب ساختمان‌ها وجود دارد که لوله ای خمیده به صورت «U» یا «S» می باشد و در پایین سینک ظرفشویی، سنگ دستشویی، روشویی و هر لوله ای که به چاه فاضلاب متصل شود قرار میگیرد و وظیفه اصلی آن جلوگیری از خروج بوی بد چاه به خارج می باشد. عامه مردم به غلط به آن «سیفون» می‌گویند که صحیح آن «شترگلو» است. علت این نامگذاری هم به این دلیل است که این وسیله به گردن و گلو بیشتر شباهت دارد. در صورتی که آب مدت زیادی داخل شتر گلو بماند، متعفن می شود. علت این است که گازهای فاضلاب به مقدار زیادی درون آب بند شترگلو حل گردیده اند و این آب در بردارنده مقدار زیادی از این گازها می باشد که در این حالت خود این آب مانند گازهای درون چاه خواهد بود.
آشنای با انواع شترگلو
شترگلو یک ابداع ساده و در عین حال بسیار کاربردی می باشد که به علت داشتن خمیدگی در خود سبب جلوگیری از خروج بوی بد چاه میگردد. طریقه فعالیت این وسیله بسیار ساده می باشد. هنگامی که در ظرفشویی، سرویس بهداشتی و روشویی از آب استفاده میکنید، فاضلاب ایجاد شده به داخل لوله رفته و وارد شترگلو میگردد.سپس مقداری از آن آب را در خود نگه میدارد و بقیه آن را خارج میکند. به عبارت دیگر بعد از هر بار استعمال از آب کمی از آن آب درون خمیدگی باقی می ماند که بدین آب «آببند» گفته میشود. با وجود این که شترگلو وظیفه اش را به درستی انجام میدهد و در صورتی که این آب داخل آن وجود نداشته باشد و خالی از آب باشد، به درستی فعالیت نمیکند.
وظیفه شترگلو چیست؟
1- جلوگیری از خروج بوی چاه: چاه فاضلاب منشا فضولات و گازهای فاضلاب می باشد که این دو، بوی بسیار بد و زننده ای دارند. خروج این بو از چاه و ورود آن به خانه یا خارج از لوله سبب متعفن شدن محیط و آزار اشخاص میگردد. برای پرهیز از خروج این بو از چاه بایستی روشی مطلوب پیدا کرد. به کارگیری از شترگلو برای این مشکل بسیار مطلوب می باشد. شترگلو به علت ساختار خاص خود از خروج بوی بد چاه و گازهای فاضلاب از چاه و ورود آنها به محیط خود داری مینماید.
2- جلو گیری از خروج حشره های داخل چاه: شترگلو عاملی برای جلوگیری از خروج حشره‌ها و سوسک های چاه و ورود آنها به ساختمان می باشد. چاه فاضلاب به علت وجود فضولات و آلودگی ها محل تجمع حشره ها و سوسک‌ها می باشد. ورود این سوسک‌ها به ساختمان علاوه بر آلودگی فضا سبب انتقال بیماری های خطرناک نیز میگردد. شترگلو به خاطر داشتن خمیدگی در خود از ورود حشره ها به داخل ساختمان جلوگیری میکند. همچنین محلول چاه بازکن نیز برای پاکسازی شترگلو بسیار موثر است.
مهم ترین مزایا شترگلو
- از بین رفتن آب بند
- تبخیر
- تغییر فشار هوا
معایب شتر گلو چیست؟
اما شترگلو علاوه بر ویژگی ها و مزایای گفته شده معایبی نیز دارد. با اینکه دو وظیفه بسیار مهم را برعهده دارد و به خوبی انجام میدهد یک اشکال اساسی در خود دارد. خمیدگی های شترگلو اگر چه سبب جلوگیری از ورود بوی بد و ورود حشره‌ها به ساختمان میگردد، البته سبب گرفتگی لوله نیز میشوند. این وسیله به خاطر داشتن خمیدگی در خود باعث گرفتگی در خود میگردد. اگر به غیر از آب چیز دیگری وارد لوله شود ممکن است داخل شترگلو گیر کرده، راه لوله بسته شود. باقی مانده غذا، چربی، و دیگر مواد در شرایطی که به مقدار زیاد وارد شترگلو شوند داخل خمیدگی آن به دام افتاده و راه لوله را مسدود خواهند کرد.
راه حل این ایراد این است که از ورود مواد اضافی به درون سینک یا روشویی پرهیز شود. در صورت ورود این مواد، کمی آب به درون لوله ریخته شود تا مواد مازاد به همراه آب از درون شترگلو خارج شوند و منجر به گرفتگی آن نشوند. در صورتی که مواد مازاد وارد آن شد و سبب انسداد آن شد باز هم مشکلی وجود ندارد. بعضی از شترگلوها از چند بخش جدا تشکیل شده است. در صورت ایجاد گرفتگی در آن این قابلیت و امکان موجود است که با جداسازی اجزای مختلف، گرفتگی موجود را رفع کند.
تفاوت شترگلو و سیفون
سیفون و شترگلو یکی هستند، که هم برای توالت های ایرانی و هم در بنایی و ساخت دستشویی در زیرکار نصب میشوند و در سرویس بهداشتی فرنگی پایین کاسه دستشویی قرار میگیرد و همین طور آنرا می توانید زیر ظرفشویی خانه خود مشاهده کنید. نصب شترگلو کار هرکسی نبوده و نیاز به تخصص خاصی دارد که اگر بوسیله اشخاص ماهر به لوله کشی صورت بپذیرد بهتر می باشد. به این نکته مهم توجه داشته باشید که سیفون فاضلاب ، فلاش تانک نیست و نباید این دو را باهم یکی دانست.
روش نصب شترگلو
تنظیم شترگلو از چندین جهت قابل انجام می باشد:
- آب بندی شترگلو
- تنظیم شدت جریان آب ورودی فلوتر
- جانمایی مناسب اهرم
- قطع کن شناور فلوتر و اطمینان از عدم برخورد آن به سایر اجزا
- آماده سازی پمپ تخلیه
- تنظیم پیچ ها و زنجیر مکانیزم تخلیه
- تنظیم پیچ شناور و پرهیز از قرار گرفتن شناور پایین تر از سطح مورد نیاز
- قراردادن دریچه دوزمانه در وضعیت بسته
- قرار دادن شیلنگ سرریز آب در درون لوله سرریز آب
- اتصال ورودی دور شیر توالت به خروجی آن
با انجام اقدامات فوق می توان شترگلو را تنظیم کرد و تا حد زیادی از کارایی صحیح آن مطمئن بود.
